Sắp tới đây, vào ngày 01/01/2025, Luật Đất đai 2024 (số 31/2024/QH15) sẽ chính thức có hiệu lực, mang theo nhiều thay đổi quan trọng trong chính sách đền bù khi Nhà nước thu hồi đất. Với kinh nghiệm nhiều năm tư vấn trong lĩnh vực đất đai, tôi nhận thấy bộ luật lần này thể hiện một bước tiến lớn, hướng tới mục tiêu đảm bảo tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của người có đất bị thu hồi.
Trong bài viết này, tôi sẽ phân tích sâu các quy định mới nhất về đền bù, bồi thường đất đai, giúp quý vị nắm rõ những thay đổi có lợi cho mình. Các nội dung chính bao gồm: 5 điểm mới nổi bật, chi tiết 4 hình thức bồi thường, cách tính giá đất mới theo giá thị trường, các khoản hỗ trợ kèm theo và quy định chặt chẽ về tái định cư.
5 Điểm mới nổi bật về bồi thường đất đai có lợi cho người dân từ 2025
Để quý vị dễ dàng nắm bắt, tôi đã tổng hợp 5 thay đổi quan trọng và có lợi nhất về quy định bồi thường đất trong Luật Đất đai 2024.
- Bảng giá đất sát với giá thị trường hơn: Thay vì 5 năm một lần, bảng giá đất sẽ được các tỉnh cập nhật hàng năm, đảm bảo giá trị bồi thường không bị lạc hậu so với thực tế.
- Đa dạng hình thức bồi thường: Người dân sẽ có tới 4 hình thức bồi thường để lựa chọn, linh hoạt hơn trong việc ổn định cuộc sống sau thu hồi đất.
- Đảm bảo nơi ở mới “bằng hoặc tốt hơn” nơi ở cũ: Luật quy định rất chặt chẽ về tiêu chuẩn của khu tái định cư, từ hạ tầng kỹ thuật đến hạ tầng xã hội.
- Thêm nhiều khoản hỗ trợ khác: Ngoài tiền bồi thường, người dân còn nhận được các khoản hỗ trợ thiết thực như hỗ trợ ổn định cuộc sống, sản xuất, đào tạo nghề và tìm kiếm việc làm.
- Bồi thường cho cả đất không có giấy tờ: Luật mở ra cơ hội được bồi thường cho các trường hợp sử dụng đất trước ngày 01/07/2014 mà không có giấy tờ, nếu đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật.
Chi tiết 4 hình thức bồi thường khi nhà nước thu hồi đất (Theo Điều 91)
Luật Đất đai 2024 quy định cụ thể 4 hình thức bồi thường, tạo điều kiện cho người dân lựa chọn phương án phù hợp nhất.
Bồi thường bằng đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất bị thu hồi
Đây được xem là hình thức ưu tiên hàng đầu, giúp người dân, đặc biệt là nông dân, có thể tiếp tục sản xuất và sinh sống. Hình thức này chỉ được áp dụng khi địa phương có đủ quỹ đất sạch để bố trí.
Bồi thường bằng tiền
Đây là hình thức phổ biến và sẽ được áp dụng trong các trường hợp sau:
- Khi địa phương không có quỹ đất để thực hiện bồi thường bằng đất.
- Khi người có đất bị thu hồi có nguyện vọng và đề nghị được nhận bồi thường bằng tiền.
Bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng với loại đất bị thu hồi
Đây là một điểm mới rất đáng chú ý. Nếu địa phương không có đất cùng mục đích sử dụng để bồi thường và người dân có nhu cầu, đồng thời địa phương có quỹ đất khác mục đích, thì các bên có thể thỏa thuận để bồi thường bằng loại đất này.
Bồi thường bằng nhà ở
Hình thức này áp dụng khi Nhà nước thu hồi đất ở. Người dân có thể được bồi thường bằng nhà ở ngay tại dự án (nếu có) hoặc được bố trí nhà ở tại khu tái định cư.
Việc lựa chọn hình thức bồi thường nào là tối ưu nhất phụ thuộc vào hoàn cảnh cụ thể của từng hộ gia đình. Nếu quý vị đang băn khoăn về quyền lợi của mình trong vấn đề giải tỏa đền bù đất đai, tôi, Luật sư Đinh Hương, sẵn sàng tư vấn để giúp quý vị đưa ra quyết định sáng suốt nhất, bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.
Cách tính tiền đền bù đất đai theo luật mới: Bảng giá đất cập nhật hàng năm
Đây là một trong những thay đổi cốt lõi, tác động trực tiếp đến số tiền bồi thường mà người dân nhận được.
- Giai đoạn chuyển tiếp (Trước ngày 01/01/2026): Trong thời gian này, việc xác định giá đất cụ thể để tính tiền bồi thường vẫn tiếp tục áp dụng theo Bảng giá đất do UBND cấp tỉnh ban hành cho giai đoạn 2020-2024.
- Từ ngày 01/01/2026 trở đi: Luật Đất đai 2024 chính thức bãi bỏ khung giá đất của Chính phủ. Thay vào đó, UBND cấp tỉnh sẽ có trách nhiệm ban hành Bảng giá đất mới vào ngày 01/01 hàng năm.
Sự thay đổi này mang ý nghĩa vô cùng to lớn. Việc cập nhật bảng giá đất hàng năm sẽ đảm bảo giá đất đền bù tiệm cận với giá thị trường tại thời điểm thu hồi đất, giúp người dân không bị thiệt thòi do bảng giá cũ đã lạc hậu. Đây là một sự điều chỉnh hợp lý và công bằng hơn rất nhiều so với quy định cũ.
Các khoản hỗ trợ thêm ngoài tiền bồi thường đất
Ngoài giá trị bồi thường về đất, luật mới cũng quy định rất nhiều khoản hỗ trợ khác nhằm giúp người dân nhanh chóng ổn định cuộc sống.
- Hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất: Đây là khoản hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật để người dân có chi phí trang trải trong giai đoạn đầu sau khi di dời.
- Hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm: Đặc biệt quan trọng đối với các hộ gia đình bị thu hồi đất nông nghiệp, đất kinh doanh, giúp họ có cơ hội việc làm mới.
- Hỗ trợ di dời vật nuôi, cây trồng.
- Hỗ trợ cho người đang thuê đất trả tiền thuê hàng năm: Đây là một điểm hoàn toàn mới, thể hiện sự quan tâm đến cả những đối tượng bị ảnh hưởng gián tiếp từ việc thu hồi đất.
Quy định mới về tái định cư: Phải xây xong mới thu hồi đất
Một trong những vấn đề gây bức xúc nhất trước đây là tình trạng “treo” tái định cư. Luật Đất đai 2024 đã giải quyết triệt để vấn đề này bằng những nguyên tắc “vàng”.
- Nguyên tắc 1: Nơi ở mới phải có điều kiện bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ. Tiêu chí “tốt hơn” được làm rõ là phải đảm bảo về hạ tầng kỹ thuật (điện, nước, đường sá) và hạ tầng xã hội (trường học, trạm y tế, chợ) đồng bộ, thuận lợi cho cuộc sống người dân.
- Nguyên tắc 2: Phải hoàn thành việc xây dựng khu tái định cư trước khi ra quyết định thu hồi đất. Quy định này chấm dứt hoàn toàn tình trạng người dân bị thu hồi đất nhưng phải mòn mỏi chờ đợi nơi ở mới, sống tạm bợ trong thời gian dài.
Việc đảm bảo khu tái định cư đáp ứng đủ tiêu chuẩn “bằng hoặc tốt hơn” là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự giám sát và kiến thức pháp lý. Với kinh nghiệm tham gia các vụ việc tố tụng liên quan đến thu hồi đất, tôi có thể đại diện cho người dân làm việc với cơ quan chức năng, đảm bảo các quy định về đền bù đất đai và tái định cư được thực thi đúng pháp luật.
Có thể khẳng định, luật đền bù đất đai mới nhất trong Luật Đất đai 2024 đã có những thay đổi mang tính đột phá, tiến bộ. Các quy định về giá đất sát thị trường, đa dạng hóa hình thức bồi thường, tăng cường các khoản hỗ trợ và siết chặt quy định về tái định cư thể hiện rõ nỗ lực của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân.
Bài viết có thể bạn quan tâm: Khởi kiện hành chính về đất đai đối với các quyết định ảnh hưởng đến quyền lợi của bạn
Tuy nhiên, từ luật đến thực thi vẫn là một chặng đường. Để đảm bảo quyền lợi của mình không bị ảnh hưởng, quý vị cần nắm vững các quy định này. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào hoặc cần sự tư vấn chuyên sâu về các vấn đề pháp lý liên quan đến đất đai, thừa kế, hôn nhân gia đình hay các lĩnh vực khác, đừng ngần ngại liên hệ với tôi.
