Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai thuộc cơ quan nào? Các thông tin cần biết

Tranh chấp đất đai luôn là một trong những vấn đề pháp lý phức tạp và phổ biến nhất, gây ra nhiều mâu thuẫn kéo dài. Khi đối mặt với tình huống này, câu hỏi lớn nhất của người dân là: “Cơ quan nào giải quyết tranh chấp đất đai của tôi?”. Hiểu rõ về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai là chìa khóa đầu tiên để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Với kinh nghiệm nhiều năm tư vấn và giải quyết các vụ việc đất đai, tôi, Luật sư Đinh Hương, sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chính xác và cập nhật nhất theo quy định của Luật Đất đai 2024 (chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2025) để bạn biết cần phải tìm đến cơ quan nào khi có mâu thuẫn xảy ra.

Bước bắt buộc đầu tiên: Hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã

Trước khi đưa vụ việc đến Tòa án hay Ủy ban nhân dân (UBND) cấp cao hơn, pháp luật yêu cầu các bên phải thực hiện thủ tục hòa giải tại UBND cấp xã (xã, phường, thị trấn) nơi có đất tranh chấp. Tôi xin nhấn mạnh, đây là thủ tục bắt buộc.

Nhà nước luôn khuyến khích các bên tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất thông qua hòa giải ở cơ sở. Quy trình hòa giải tại xã diễn ra như sau:

Nộp đơn: Một trong các bên tranh chấp nộp đơn yêu cầu hòa giải đến UBND cấp xã.

Hội đồng hòa giải: UBND sẽ thành lập hội đồng hòa giải gồm các thành phần theo quy định để tổ chức phiên hòa giải.

Kết quả hòa giải:

• Hòa giải thành: Nếu các bên đạt được thỏa thuận, UBND xã sẽ lập biên bản hòa giải thành. Biên bản này có chữ ký của các bên và xác nhận của UBND, mang giá trị pháp lý và được các bên tôn trọng thực hiện.
• Hòa giải không thành: Nếu các bên không tìm được tiếng nói chung, UBND xã cũng sẽ lập biên bản hòa giải không thành. Biên bản này là cơ sở và là điều kiện cần thiết để bạn có thể tiến hành các bước tiếp theo.

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai sau khi hòa giải không thành

Sau khi có biên bản hòa giải không thành từ UBND cấp xã, bạn sẽ có quyền lựa chọn cơ quan giải quyết. Cơ quan giải quyết tranh chấp đất đai sẽ phụ thuộc vào việc thửa đất đó đã được cấp Giấy chứng nhận (thường gọi là Sổ đỏ, Sổ hồng) hay chưa.

Trường hợp đất tranh chấp ĐÃ CÓ giấy chứng nhận (sổ đỏ/sổ hồng)

Trong trường hợp đất tranh chấp đã có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 137 Luật Đất đai 2024, cơ quan giải quyết duy nhất là Tòa án Nhân dân.

Lúc này, tranh chấp được xác định là tranh chấp về quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất. Tòa án sẽ thụ lý và giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự. Các dạng tranh chấp khác liên quan đến đất đai mà quyền sử dụng đất đã được công nhận cũng do Tòa án giải quyết, bao gồm:

• Tranh chấp về thừa kế quyền sử dụng đất.
• Tranh chấp liên quan đến các hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, thế chấp quyền sử dụng đất.
• Tranh chấp về việc chia tài sản chung là quyền sử dụng đất.

Xem thêm: Giải quyết tranh chấp đất đai đã có sổ đỏ

Những vụ việc kiện tụng đất đai này thường rất phức tạp, đòi hỏi việc thu thập và đánh giá chứng cứ một cách chặt chẽ. Nếu bạn đang gặp phải các vấn đề tương tự, việc tham vấn ý kiến của luật sư là vô cùng cần thiết. Tôi và các cộng sự có thể hỗ trợ bạn chuẩn bị hồ sơ nộp đơn khởi kiện và đại diện tranh tụng tại Tòa án để bảo vệ quyền lợi tốt nhất.

0984 95 88 33

Trường hợp đất tranh chấp KHÔNG CÓ giấy chứng nhận

Đây là trường hợp phức tạp hơn nhưng pháp luật lại cho người dân QUYỀN LỰA CHỌN một trong hai cơ quan sau để giải quyết:

Lựa chọn 1: Nộp đơn yêu cầu UBND cấp có thẩm quyền giải quyết

Bạn có thể gửi đơn đến UBND để yêu cầu giải quyết, thẩm quyền được phân cấp như sau:

UBND cấp huyện (quận, huyện, thị xã): Giải quyết các vụ tranh chấp đất không có giấy tờ giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau.

UBND cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương):

• Giải quyết tranh chấp mà một trong các bên là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
• Giải quyết lại các tranh chấp mà UBND cấp huyện đã giải quyết lần đầu nhưng có đương sự không đồng ý và khiếu nại.

Lựa chọn 2: Khởi kiện tại Tòa án nhân dân

Thay vì gửi đơn đến UBND, bạn hoàn toàn có quyền khởi kiện tranh chấp đất đai tại Tòa án có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự. Việc lựa chọn Tòa án ngay từ đầu có thể giúp rút ngắn thời gian giải quyết so với quy trình hành chính tại UBND.

Xem chi tiết: Tranh chấp đất đai không có sổ đỏ

Lưu ý quan trọng về quyết định giải quyết của UBND

Khi bạn lựa chọn giải quyết tranh chấp tại UBND và nhận được quyết định giải quyết của họ:

• Nếu bạn đồng ý với quyết định, quyết định đó sẽ có hiệu lực thi hành.
• Nếu bạn không đồng ý với quyết định, bạn có hai lựa chọn:
  • Tiếp tục khiếu nại lên Chủ tịch UBND cấp cao hơn trực tiếp (ví dụ: không đồng ý quyết định của UBND huyện thì khiếu nại lên Chủ tịch UBND tỉnh).
  • Khởi kiện vụ án hành chính về đất đai tại Tòa án Nhân dân đối với quyết định hành chính của Chủ tịch UBND đã giải quyết tranh chấp.

So sánh nhanh thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai (Luật 2013 vs. Luật 2024)

Để bạn đọc tiện theo dõi, tôi đã lập bảng so sánh ngắn gọn những điểm chính về thẩm quyền giữa hai luật:

Câu hỏi thường gặp (FAQ)