Toàn bộ quy định về thu hồi đất theo Luật Đất đai mới nhất

Thu hồi đất là một vấn đề pháp lý phức tạp và có ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân. Về bản chất, thu hồi đất là việc Nhà nước ra quyết định hành chính để thu lại quyền sử dụng đất của người được Nhà nước trao quyền, hoặc thu lại đất của người sử dụng đất vi phạm pháp luật về đất đai. Việc nắm vững các quy định thu hồi đất là vô cùng quan trọng, giúp người dân có thể tự giám sát quá trình thực thi của cơ quan chức năng và bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của chính mình.

Trong bài viết này, tôi, Luật sư Đinh Hương, sẽ cung cấp những thông tin pháp lý đầy đủ và chi tiết nhất về trình tự, thủ tục thu hồi đất theo quy định của pháp luật hiện hành.

Các trường hợp (căn cứ) thu hồi đất theo quy định của pháp luật

Pháp luật về đất đai đã quy định rất rõ ràng các trường hợp Nhà nước được phép thu hồi đất, hay còn gọi là căn cứ thu hồi đất. Các trường hợp này chủ yếu bao gồm: thu hồi vì mục đích quốc phòng, an ninh; thu hồi để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng; và thu hồi do vi phạm pháp luật về đất đai hoặc chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất. Mỗi trường hợp lại có những điều kiện và quy trình áp dụng riêng.

Tôi đã có 1 bài viết riêng về vấn đề này, bạn có thể tham khảo bài viết chi tiết của tôi về Các trường hợp thu hồi đất theo Luật Đất đai.

Nguyên tắc cần biết khi nhà nước thu hồi đất

Quá trình thu hồi đất phải tuân thủ những nguyên tắc nghiêm ngặt để đảm bảo tính công bằng, minh bạch và hợp pháp. Nắm rõ những nguyên tắc này sẽ giúp người dân hiểu rõ hơn về quyền lợi và nghĩa vụ của mình.

Nguyên tắc bồi thường khi thu hồi đất

Nguyên tắc cốt lõi là việc bồi thường phải đảm bảo người có đất bị thu hồi có chỗ ở, đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ. Việc bồi thường được thực hiện một cách dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, kịp thời và đúng quy định của pháp luật.

Để hiểu sâu hơn về các hình thức bồi thường, cách xác định giá đất và các khoản hỗ trợ liên quan, mời bạn đọc bài viết Chi tiết về nguyên tắc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.

Nguyên tắc cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất

Cưỡng chế là biện pháp cuối cùng, chỉ được áp dụng sau khi đã thực hiện đầy đủ các bước vận động, thuyết phục nhưng người có đất thu hồi không chấp hành. Việc cưỡng chế phải tuân thủ nghiêm ngặt các điều kiện, trình tự do pháp luật quy định để tránh lạm quyền và gây thiệt hại cho người dân.

Các điều kiện và quy trình cụ thể để thực hiện cưỡng chế được tôi phân tích kỹ lưỡng trong bài viết cưỡng chế thu hồi đất theo luật đất đai mới nhất.

Trình tự, thủ tục thu hồi đất chi tiết (Áp dụng cho trường hợp vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển KT-XH)

Đây là phần nội dung quan trọng nhất, mô tả chi tiết các bước trong một quy trình thu hồi đất điển hình theo quy định của Luật Đất đai 2024.

Bước 1: Thông báo thu hồi đất

Đây là bước khởi đầu của quy trình. Cơ quan có thẩm quyền sẽ ban hành thông báo để người dân biết về kế hoạch thu hồi đất.

• Thẩm quyền: Tùy vào trường hợp cụ thể, UBND cấp tỉnh hoặc UBND cấp huyện sẽ là cơ quan ban hành thông báo.
• Thời hạn thông báo: Thông báo phải được gửi đi trước khi có quyết định thu hồi đất chính thức, chậm nhất là 90 ngày đối với đất nông nghiệp và 180 ngày đối với đất phi nông nghiệp.
• Hình thức thông báo: Thông báo sẽ được gửi trực tiếp đến từng người có đất thu hồi, đồng thời được phổ biến tại các cuộc họp dân, phát trên phương tiện thông tin đại chúng và niêm yết công khai tại trụ sở UBND cấp xã cũng như các điểm sinh hoạt chung của khu dân cư.

Chủ đề có thể bạn quan tâm: Đã có thông báo thu hồi đất có được chuyển nhượng không?

Bước 2: Điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm

Sau khi có thông báo, một hội đồng sẽ được thành lập để xác định chính xác diện tích đất, tài sản trên đất và các thiệt hại liên quan.

• Trách nhiệm phối hợp: UBND cấp xã có trách nhiệm phối hợp với đơn vị thực hiện bồi thường và người có đất thu hồi để tiến hành công việc.
• Nội dung: Ghi nhận hiện trạng sử dụng đất, đo đạc diện tích thực tế, kiểm đếm số lượng và hiện trạng tài sản gắn liền với đất, xác định nguồn gốc đất, thiệt hại, đồng thời thu thập thông tin về nguyện vọng tái định cư hoặc chuyển đổi nghề của người dân.
• Trường hợp người dân không phối hợp:
  • UBND cấp xã và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp sẽ tiến hành vận động, thuyết phục trong thời hạn 15 ngày (phải lập thành văn bản).
  • Sau 10 ngày kể từ khi kết thúc vận động mà người dân vẫn không hợp tác, Chủ tịch UBND cấp huyện sẽ ra quyết định kiểm đếm bắt buộc.
  • Nếu vẫn không chấp hành, người dân sẽ bị áp dụng biện pháp cưỡng chế thực hiện quyết định kiểm đếm bắt buộc.

Đây là giai đoạn phức tạp và dễ phát sinh tranh chấp. Nếu bạn gặp khó khăn trong quá trình làm việc với cơ quan chức năng hoặc cho rằng quyền lợi của mình không được đảm bảo, tôi, Luật sư Đinh Hương, sẵn sàng tư vấn pháp luật đất đai để giúp bạn bảo vệ lợi ích chính đáng của mình.

0984 95 88 33

Bước 3: Lập, thẩm định và lấy ý kiến về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư

Dựa trên kết quả kiểm đếm, phương án bồi thường sẽ được xây dựng.

• Lập và lấy ý kiến:
  • Đơn vị bồi thường lập phương án và phối hợp với UBND cấp xã niêm yết công khai tại trụ sở UBND cấp xã và các điểm sinh hoạt chung trong 30 ngày.
  • Tổ chức họp trực tiếp với người dân trong khu vực có đất thu hồi để lấy ý kiến.
  • Toàn bộ quá trình lấy ý kiến phải được lập thành biên bản, ghi rõ số lượng ý kiến đồng ý, không đồng ý và các ý kiến khác.
• Giải quyết ý kiến không đồng ý: Nếu còn ý kiến không thống nhất, trong vòng 60 ngày kể từ ngày lấy ý kiến, cơ quan chức năng phải tổ chức đối thoại.
• Hoàn thiện và phê duyệt: Phương án sau khi hoàn thiện sẽ được thẩm định và trình UBND cấp có thẩm quyền phê duyệt. Sau khi phê duyệt, phương án cuối cùng được gửi đến từng người có đất thu hồi, nêu rõ mức bồi thường, hỗ trợ, kế hoạch bố trí tái định cư, thời gian và địa điểm chi trả.

Bước 4: Ban hành quyết định thu hồi đất

Quyết định thu hồi đất được ban hành trong vòng 10 ngày kể từ khi xảy ra một trong các sự kiện sau:

• Phương án bồi thường đã được phê duyệt (đối với trường hợp không cần tái định cư).
• Người dân được bố trí tái định cư tại chỗ và đồng ý nhận tiền tạm cư.
• Người dân đã được giao đất, bàn giao đất trên thực địa để tự xây nhà tái định cư.
• Người dân đã nhận bàn giao nhà ở tái định cư.
• Người dân đã nhận bàn giao đất ở gắn liền với nhà ở tái định cư.
• Người dân đã nhận tiền bồi thường để tự lo chỗ ở.
• Người dân tự nguyện bàn giao đất và đã được bố trí tạm cư hoặc nhận kinh phí tạm cư.

Bước 5: Cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất (nếu có)

Biện pháp cưỡng chế chỉ được thực hiện khi có đủ 04 điều kiện sau:

1. Người có đất thu hồi không chấp hành quyết định sau khi đã được vận động, thuyết phục.
2. Quyết định cưỡng chế đã được niêm yết công khai tại trụ sở UBND cấp xã và địa điểm sinh hoạt chung.
3. Quyết định cưỡng chế đã có hiệu lực thi hành.
4. Người bị cưỡng chế đã nhận được quyết định (trường hợp từ chối nhận hoặc vắng mặt phải có biên bản của UBND cấp xã).

Việc bị cưỡng chế thu hồi đất là điều không ai mong muốn và có thể gây ra những thiệt hại lớn. Để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình trước quyết định cưỡng chế, việc tìm đến sự tư vấn của luật sư là vô cùng cần thiết. Tôi có thể giúp bạn rà soát lại toàn bộ hồ sơ, thủ tục thu hồi đất để xác định xem quyết định cưỡng chế có hợp pháp hay không.

0984 95 88 33

Có thể thấy, quy trình thu hồi đất là một quá trình phức tạp, bao gồm nhiều bước và đòi hỏi sự tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp luật từ phía cơ quan nhà nước. Về phía người dân, tôi khuyến khích mọi người nên chủ động tìm hiểu thông tin, tham gia đầy đủ vào các buổi họp, đối thoại để đảm bảo tiếng nói và quyền lợi của mình được thực hiện đầy đủ, đúng pháp luật.

Bài viết này cung cấp những kiến thức pháp lý mang tính tham khảo. Đối với từng trường hợp cụ thể với những tình tiết khác nhau, bạn nên tìm đến sự tư vấn trực tiếp của luật sư hoặc các chuyên gia pháp lý về đất đai để được hỗ trợ chính xác và hiệu quả nhất. Nếu bạn đang đối mặt với vấn đề thu hồi đất hoặc có bất kỳ thắc mắc nào về quy trình, thủ tục pháp lý, đừng ngần ngại liên hệ với Luật sư Đinh Hương để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời, bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của bạn.