Chào bạn đọc, tôi là Luật sư Đinh Hương, với 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực pháp luật hôn nhân và gia đình. Vấn đề ly hôn, đặc biệt là ly hôn có yếu tố nước ngoài, luôn là một trong những vấn đề pháp lý phức tạp và nhạy cảm. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng như hiện nay, việc các cặp đôi kết hôn với người nước ngoài hoặc một trong hai bên đang sinh sống, làm việc tại nước ngoài không còn là hiếm. Khi cuộc sống hôn nhân không còn có thể tiếp tục, việc hiểu rõ và thực hiện đúng thủ tục pháp lý để chấm dứt quan hệ hôn nhân là vô cùng cần thiết, đặc biệt là đối với trường hợp thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài.
Bài viết này được Luật sư Đinh Hương xây dựng dựa trên các quy định pháp luật hiện hành và kinh nghiệm thực tế, nhằm cung cấp cho quý vị độc giả cái nhìn toàn diện và chi tiết nhất về thủ tục thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài tại Việt Nam. Tôi khẳng định rằng những thông tin được trình bày tại đây là đáng tin cậy, giúp bạn đọc tự tin hơn khi đối mặt với vấn đề pháp lý này.
Thế nào là thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài?
Để hiểu rõ về thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài, trước hết chúng ta cần làm rõ hai khái niệm cơ bản: “Ly hôn có yếu tố nước ngoài” và “Thuận tình ly hôn”.
Theo pháp luật Việt Nam, “Ly hôn có yếu tố nước ngoài” được định nghĩa là trường hợp ly hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài, giữa người nước ngoài với nhau thường trú tại Việt Nam, hoặc giữa công dân Việt Nam với nhau mà căn cứ xác lập, thay đổi, chấm dứt quan hệ đó theo pháp luật nước ngoài, hoặc tài sản liên quan đến quan hệ đó ở nước ngoài, hoặc công dân Việt Nam thường trú ở nước ngoài ly hôn với nhau tại Việt Nam, v.v. (Tham khảo: Điều 127 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 ).
“Thuận tình ly hôn” là trường hợp cả hai vợ chồng cùng yêu cầu ly hôn. Trong trường hợp này, vợ chồng đã thỏa thuận hoặc tự thỏa thuận được với nhau về việc chia tài sản (nếu có), cũng như việc trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con cái trên cơ sở bảo đảm quyền lợi chính đáng của vợ, chồng và con.
Như vậy, “Thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài” là việc vợ chồng cùng yêu cầu Tòa án Việt Nam công nhận sự thỏa thuận ly hôn, chấm dứt quan hệ hôn nhân khi thuộc một trong các trường hợp được coi là có yếu tố nước ngoài theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Điều kiện để được công nhận thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài
Không phải mọi trường hợp vợ chồng có yếu tố nước ngoài cùng yêu cầu ly hôn đều được Tòa án Việt Nam công nhận. Để yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài được chấp thuận, cần đáp ứng các điều kiện sau:
- Sự tự nguyện ly hôn của cả hai vợ chồng: Đây là điều kiện tiên quyết và quan trọng nhất. Cả vợ và chồng đều phải thực sự mong muốn chấm dứt quan hệ hôn nhân và không có sự ép buộc nào từ bên kia hoặc bất kỳ ai khác.
- Thỏa thuận về việc chia tài sản chung (nếu có): Vợ chồng phải tự thỏa thuận được với nhau về việc phân chia tài sản chung. Việc thỏa thuận này cần rõ ràng, chi tiết và được lập thành văn bản.
- Thỏa thuận về việc trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con chung (nếu có con chung): Nếu có con chung, vợ chồng cần thỏa thuận được về người trực tiếp nuôi dưỡng, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên đối với con. Thỏa thuận này phải đảm bảo quyền lợi chính đáng của con cái, đặc biệt lưu ý đến quyền lợi của con dưới 36 tháng tuổi và con trên 7 tuổi theo quy định của pháp luật.
- Thỏa thuận phải đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của vợ, chồng và con: Các thỏa thuận về tài sản và con cái phải dựa trên nguyên tắc tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của cả hai bên vợ chồng và đặc biệt là quyền lợi tốt nhất của con chưa thành niên.
Thẩm quyền giải quyết thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài
Việc xác định đúng Tòa án có thẩm quyền giải quyết là bước đầu tiên quan trọng để thủ tục ly hôn diễn ra thuận lợi. Theo nguyên tắc chung, Tòa án nhân dân cấp tỉnh nơi cư trú, làm việc của một trong hai bên vợ hoặc chồng có thẩm quyền giải quyết yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài (Tham khảo: Điểm b Khoản 1 Điều 37 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 ).
Tuy nhiên, có một số trường hợp đặc biệt về thẩm quyền cần lưu ý, ví dụ như trường hợp công dân Việt Nam cư trú ở khu vực biên giới với công dân nước láng giềng cùng cư trú ở khu vực biên giới, việc ly hôn có thể được giải quyết tại Tòa án nhân dân cấp huyện (Tham khảo: Khoản 4 Điều 35 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 ). Đối với trường hợp cả hai vợ chồng cùng thường trú ở nước ngoài, việc xác định thẩm quyền có thể phức tạp hơn và cần tham khảo ý kiến chuyên môn để được hướng dẫn cụ thể.
Hồ sơ thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài cần chuẩn bị
Việc chuẩn bị đầy đủ và chính xác hồ sơ là yếu tố then chốt giúp quá trình giải quyết tại Tòa án diễn ra nhanh chóng. Hồ sơ yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài thường bao gồm các giấy tờ sau:
- Đơn yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn, thỏa thuận nuôi con, chia tài sản khi ly hôn (lập theo mẫu của Tòa án).
- Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn (bản gốc).
- Giấy tờ tùy thân của vợ và chồng (bản sao chứng thực Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân/Hộ chiếu).
- Sổ hộ khẩu/Sổ tạm trú/Thẻ tạm trú của vợ và chồng (bản sao chứng thực).
- Giấy khai sinh của con chung (nếu có – bản sao chứng thực).
- Các tài liệu, chứng cứ chứng minh tài sản chung (nếu có tranh chấp hoặc thỏa thuận chia tài sản – bản sao chứng thực các giấy tờ như Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, sổ tiết kiệm, đăng ký xe…).
- Văn bản thỏa thuận về việc nuôi con và chia tài sản (nếu có).
- Các giấy tờ khác theo yêu cầu của Tòa án (ví dụ: giấy xác nhận cư trú ở nước ngoài của đương sự).
Một lưu ý vô cùng quan trọng là đối với các giấy tờ do cơ quan nước ngoài cấp, bạn cần thực hiện thủ tục hợp pháp hóa lãnh sự và dịch thuật sang tiếng Việt có công chứng trước khi nộp cho Tòa án Việt Nam. Trong trường hợp đăng ký kết hôn ở nước ngoài, bạn cần thực hiện thủ tục ghi chú việc kết hôn tại Sở Tư pháp Việt Nam trước khi nộp đơn yêu cầu thuận tình ly hôn.
Trình tự, Thủ tục giải quyết yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn có yếu tố nước Ngoài tại Tòa án
Trình tự giải quyết yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài tại Tòa án thường bao gồm các bước sau:
- Bước 1: Chuẩn bị và nộp hồ sơ: Hoàn thiện đầy đủ hồ sơ theo hướng dẫn tại mục IV và nộp tại Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền. Việc nộp hồ sơ có thể thực hiện trực tiếp, qua đường bưu điện, hoặc nộp trực tuyến nếu Tòa án có cổng thông tin điện tử.
- Bước 2: Tòa án thụ lý hồ sơ và thông báo nộp tạm ứng án phí: Sau khi tiếp nhận hồ sơ, Tòa án sẽ kiểm tra tính hợp lệ. Nếu hồ sơ hợp lệ, Tòa án sẽ thông báo cho người yêu cầu nộp tạm ứng án phí/lệ phí. Bạn cần nộp tạm ứng án phí/lệ phí tại Cơ quan Thi hành án dân sự và nộp lại biên lai cho Tòa án để được ra thông báo thụ lý.
- Bước 3: Tòa án chuẩn bị xét đơn yêu cầu: Tòa án sẽ tiến hành xem xét, xác minh các tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ và thông báo về việc thụ lý cho Viện kiểm sát cùng cấp.
- Bước 4: Mở phiên họp giải quyết yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn: Tòa án sẽ triệu tập các bên liên quan đến phiên họp. Tại phiên họp, Tòa án sẽ tiến hành hòa giải để các bên đoàn tụ. Cần lưu ý rằng, trong trường hợp một bên đang ở nước ngoài, việc hòa giải có thể không được tiến hành hoặc bên đó có đơn xin vắng mặt. Nếu hòa giải thành công, Tòa án sẽ lập biên bản hòa giải thành và ra quyết định đình chỉ giải quyết yêu cầu. Nếu hòa giải không thành hoặc không tiến hành hòa giải và các bên vẫn giữ nguyên yêu cầu ly hôn, đồng thời đã thỏa thuận được tất cả các vấn đề liên quan, Tòa án sẽ xem xét ra quyết định công nhận thuận tình ly hôn.
- Bước 5: Ra Quyết định công nhận thuận tình ly hôn: Sau khi phiên họp kết thúc và đủ điều kiện, Tòa án sẽ ra Quyết định công nhận thuận tình ly hôn. Quyết định này có hiệu lực pháp luật ngay sau khi ban hành và các bên không có quyền kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm. Quyết định sẽ được gửi cho các bên liên quan.
Thời gian giải quyết và Án phí/Lệ phí
Thời gian giải quyết yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự sẽ bao gồm thời hạn chuẩn bị xét đơn, thời hạn mở phiên họp và thời hạn ra quyết định. Tuy nhiên, thời gian thực tế có thể kéo dài hơn tùy thuộc vào nhiều yếu tố như sự phối hợp của các bên, việc ủy thác tư pháp để xác minh thông tin ở nước ngoài (nếu cần)…. Dựa trên kinh nghiệm thực tế, thời gian giải quyết thường kéo dài từ 03 – 04 tháng hoặc thậm chí lâu hơn trong các trường hợp phức tạp.
Về án phí/lệ phí, đối với yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn không có tranh chấp về tài sản, mức án phí là 300.000 VNĐ (Tham khảo: Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 ). Trường hợp có tranh chấp về tài sản và yêu cầu Tòa án giải quyết, án phí sẽ được tính theo tỷ lệ phần trăm giá trị tài sản tranh chấp (Tham khảo: Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 ). Ngoài ra, có thể phát sinh các chi phí khác như chi phí dịch thuật, hợp pháp hóa lãnh sự, chi phí đi lại…
Những lưu ý quan trọng
Để quá trình thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài diễn ra suôn sẻ, bạn cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:
- Đảm bảo sự đồng thuận thực sự: Cả hai vợ chồng phải thực sự tự nguyện và đồng thuận với quyết định ly hôn cũng như các thỏa thuận về con cái và tài sản.
- Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và chính xác: Kiểm tra kỹ lưỡng và chuẩn bị tất cả các giấy tờ cần thiết theo yêu cầu của Tòa án để tránh mất thời gian bổ sung, sửa đổi.
- Thực hiện đúng thủ tục đối với giấy tờ nước ngoài: Đảm bảo các giấy tờ do cơ quan nước ngoài cấp đã được hợp pháp hóa lãnh sự và dịch thuật công chứng theo quy định.
- Lưu ý về việc ủy quyền: Trong trường hợp một bên không thể có mặt tại Việt Nam để tham gia giải quyết, có thể xem xét việc ủy quyền cho Luật sư hoặc người khác đại diện giải quyết theo quy định của pháp luật.
- Giải quyết thỏa đáng vấn đề con cái và tài sản: Thỏa thuận về quyền nuôi con, cấp dưỡng và chia tài sản cần rõ ràng, công bằng và đảm bảo quyền lợi chính đáng của các bên, đặc biệt là của con cái.
- Tìm hiểu về pháp luật nước ngoài liên quan: Nếu cần đảm bảo Quyết định công nhận thuận tình ly hôn của Tòa án Việt Nam có giá trị pháp lý ở nước ngoài, bạn cần tìm hiểu kỹ hoặc tham khảo ý kiến luật sư về pháp luật của quốc gia đó và các thủ tục công nhận cần thiết.
- Chuẩn bị tâm lý đối mặt với khó khăn: Quá trình giải quyết ly hôn có yếu tố nước ngoài có thể gặp một số khó khăn, đặc biệt khi một bên ở nước ngoài (ví dụ: liên lạc, gửi nhận giấy tờ, ủy quyền…).
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp mà Luật sư Đinh Hương nhận được về thủ tục thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài:
- Có thể nộp đơn thuận tình ly hôn khi một bên đang ở nước ngoài không? Có. Trong trường hợp một bên đang ở nước ngoài và không thể trực tiếp về Việt Nam tham gia giải quyết, bên đó có thể làm đơn xin vắng mặt tại phiên họp giải quyết yêu cầu hoặc ủy quyền cho người khác (bao gồm cả luật sư) thay mặt mình tham gia thủ tục tại Tòa án.
- Giấy tờ nước ngoài cần những thủ tục gì trước khi nộp cho Tòa án Việt Nam? Các giấy tờ do cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài cấp để sử dụng tại Việt Nam thường phải được hợp pháp hóa lãnh sự và dịch thuật sang tiếng Việt, sau đó công chứng bản dịch theo quy định của pháp luật Việt Nam.
- Thời gian giải quyết có thể kéo dài bao lâu? Thời gian giải quyết phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Theo quy định, có các thời hạn cụ thể cho từng giai đoạn tố tụng. Tuy nhiên, trên thực tế, do yếu tố nước ngoài (như tống đạt giấy tờ, ủy thác tư pháp…), thời gian giải quyết có thể kéo dài hơn so với các vụ việc trong nước.
- Án phí thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài là bao nhiêu? Nếu không có tranh chấp về tài sản, mức án phí cố định là 300.000 VNĐ. Nếu có tranh chấp về tài sản và yêu cầu Tòa án giải quyết, án phí sẽ tính theo tỷ lệ phần trăm giá trị tài sản tranh chấp theo quy định của pháp luật về án phí, lệ phí Tòa án.
- Quyết định công nhận thuận tình ly hôn của Tòa án Việt Nam có giá trị pháp lý ở nước ngoài không? Quyết định công nhận thuận tình ly hôn của Tòa án Việt Nam có giá trị pháp lý tại Việt Nam. Tuy nhiên, để quyết định này có giá trị pháp lý ở nước ngoài, bạn cần tìm hiểu pháp luật của quốc gia đó về việc công nhận và cho thi hành các bản án, quyết định dân sự của Tòa án nước ngoài. Thường sẽ cần thực hiện thủ tục công nhận tại quốc gia có liên quan.
Thuận tình ly hôn có yếu tố nước ngoài là một thủ tục pháp lý đòi hỏi sự hiểu biết rõ ràng về các quy định liên quan và sự chuẩn bị kỹ lưỡng về hồ sơ, giấy tờ. Việc nắm vững các điều kiện, thẩm quyền, trình tự và những lưu ý quan trọng sẽ giúp các bên tham gia thủ tục một cách chủ động và hiệu quả, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Trong quá trình thực hiện, nếu gặp bất kỳ vướng mắc hay khó khăn nào, Luật sư Đinh Hương khuyến khích bạn đọc tìm kiếm sự tư vấn pháp lý chuyên nghiệp từ các luật sư có kinh nghiệm trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài. Sự hỗ trợ của chuyên gia sẽ giúp bạn giải quyết vấn đề một cách tối ưu và tránh được những rủi ro pháp lý không đáng có.
