Hòa giải tranh chấp đất đai tại Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã là một thủ tục bắt buộc trước khi tiến hành các bước pháp lý tiếp theo (đối với tranh chấp ai là người có quyền sử dụng đất). Tuy nhiên, trên thực tế, rất nhiều trường hợp bên tranh chấp còn lại cố tình vắng mặt tại buổi hòa giải, gây khó khăn và kéo dài thời gian giải quyết vụ việc.
Vậy việc hòa giải tranh chấp đất đai khi 1 bên vắng mặt có phải là bế tắc không?
Câu trả lời là Không. Pháp luật đã dự liệu và có quy định cụ thể cho trường hợp này. Nếu một bên vắng mặt đến lần thứ hai, việc hòa giải sẽ được coi là không thành và bạn hoàn toàn có quyền thực hiện các bước tiếp theo để bảo vệ quyền lợi của mình.
Đây là câu hỏi rất phổ biến mà tôi thường nhận được.
Về nguyên tắc, theo quy định của pháp luật, việc hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã chỉ được tiến hành khi các bên tranh chấp đều có mặt. Do đó, sự có mặt của các bên là điều kiện cần để buổi hòa giải có thể diễn ra và đạt được mục đích.
Tuy nhiên, pháp luật không “bắt buộc” theo nghĩa là cưỡng chế các bên phải có mặt. Thay vào đó, pháp luật quy định về hậu quả pháp lý của việc vắng mặt. Nếu một bên không hợp tác, cố tình vắng mặt, họ sẽ phải chấp nhận việc hòa giải không thành và vụ việc được chuyển lên cơ quan cao hơn.
Đây là phần cốt lõi để giải quyết vấn đề của bạn. Quy trình xử lý khi một bên vắng mặt được quy định rõ ràng tại Điểm c, Khoản 1, Điều 88, Nghị định số 43/2014/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Khoản 27, Điều 1, Nghị định 148/2020/NĐ-CP).
Hậu quả pháp lý được xác định như sau:
Trường hợp một trong các bên tranh chấp vắng mặt đến lần thứ hai thì được coi là việc hòa giải không thành.
Khi đó, UBND cấp xã sẽ có trách nhiệm thực hiện các hành động sau:
Việc lập biên bản này là căn cứ pháp lý quan trọng để bạn thực hiện các bước tiếp theo. Nếu UBND xã gây khó khăn hoặc chậm trễ trong việc lập biên bản, bạn có thể liên hệ với tôi, Luật sư Đinh Hương, để được tư vấn, hỗ trợ soạn thảo đơn thư yêu cầu, đảm bảo quyền lợi của mình.
Sau khi bạn đã có trong tay “Biên bản hòa giải không thành” từ UBND xã, bạn đã hoàn thành điều kiện bắt buộc về thủ tục hòa giải. Lúc này, bạn có toàn quyền nộp đơn giải quyết tranh chấp lên cấp cao hơn, căn cứ theo quy định tại Điều 203 Luật Đất đai 2013.
Việc xác định nộp đơn ở đâu (Tòa án hay UBND) phụ thuộc vào tình trạng giấy tờ pháp lý của thửa đất:
Nếu bạn (hoặc bên kia) có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (Sổ đỏ, Sổ hồng) hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật Đất đai 2013, và phát sinh tranh chấp (bao gồm cả tranh chấp về tài sản gắn liền với đất):
Nếu các bên tranh chấp đều không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100, bạn được lựa chọn một trong hai hình thức sau:
Lựa chọn A: Nộp đơn tại Tòa án nhân dân
Lựa chọn B: Nộp đơn tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền
Việc xác định đúng thẩm quyền giải quyết (Tòa án hay UBND) và chuẩn bị hồ sơ khởi kiện/hồ sơ yêu cầu là vô cùng phức tạp. Đây là giai đoạn then chốt quyết định sự thành công của vụ việc. Nếu bạn không am hiểu sâu về pháp luật đất đai, tôi khuyên bạn nên tìm đến dịch vụ pháp lý chuyên nghiệp. Luật sư Đinh Hương có nhiều kinh nghiệm trong việc đại diện và bảo vệ quyền lợi cho thân chủ trong các vụ kiện tranh chấp đất đai sẽ có thể giúp bạn. Liên hệ ngay để được tư vấn!
Cần lưu ý rằng, quyết định giải quyết tranh chấp của UBND cấp có thẩm quyền hoặc bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật đều bắt buộc phải được các bên chấp hành.
Nếu bên phải thi hành án không tự nguyện chấp hành, bên được thi hành án có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự tiến hành cưỡng chế thi hành.
Như vậy, việc một bên tranh chấp cố tình vắng mặt không phải là bế tắc. Đó chỉ là một hành vi trì hoãn và không thể ngăn cản quy trình tố tụng.
Chốt lại, nếu họ vắng mặt 2 lần, việc hòa giải được xem là không thành. Khi đó, bạn cần nhận “Biên bản hòa giải không thành” và căn cứ vào tình trạng pháp lý của thửa đất (có Sổ đỏ hay không) để nộp đơn khởi kiện ra Tòa án hoặc gửi đơn đến UBND cấp huyện/tỉnh để được giải quyết dứt điểm.
Tranh chấp đất đai là một trong những loại tranh chấp phức tạp nhất. Để bảo vệ tài sản và quyền lợi hợp pháp của mình, đừng ngần ngại liên hệ với tôi. Luật sư Đinh Hương luôn sẵn sàng tư vấn và đồng hành cùng bạn trong quá trình giải quyết tranh chấp đất đai.
