Trong quá trình tư vấn pháp luật đất đai, tôi nhận thấy nhiều người dân còn băn khoăn, lo lắng về vấn đề cưỡng chế thu hồi đất. Đây là một quy trình pháp lý phức tạp, tác động trực tiếp đến quyền và lợi ích của người sử dụng đất.
Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện, chính xác và cập nhật nhất về các quy định cưỡng chế thu hồi đất theo Luật Đất đai 2024, giúp bạn hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, từ đó có phương án bảo vệ tài sản một cách tốt nhất.
Cưỡng chế thu hồi đất là biện pháp bắt buộc do cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng nhằm lấy lại quyền sử dụng đất trong trường hợp người có đất bị thu hồi đã nhận được quyết định thu hồi nhưng không chấp hành.
Đây không phải là một hành động tùy tiện mà là biện pháp cuối cùng, được thực hiện nghiêm ngặt theo quy định của pháp luật. Mục đích của việc cưỡng chế là để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, phục vụ cho các dự án vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Cơ sở pháp lý chính cho hoạt động này hiện được quy định tại Luật Đất đai 2024, sẽ có hiệu lực từ ngày 01/01/2025.
Theo quy định, việc cưỡng chế chỉ được thực hiện khi người sử dụng đất không chấp hành quyết định thu hồi đất mặc dù đã được UBND cấp xã và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã nơi có đất tiến hành vận động, thuyết phục.
Điều quan trọng cần nhấn mạnh là, đây là biện pháp “bất đắc dĩ”, chỉ được áp dụng khi mọi nỗ lực đối thoại, vận động không mang lại kết quả và phải có đủ các điều kiện pháp lý chặt chẽ.
Để tiến hành một cuộc cưỡng chế thu hồi đất, cơ quan nhà nước không thể hành động tùy ý mà phải đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt 04 điều kiện bắt buộc được quy định tại Khoản 2, Điều 89 Luật Đất đai 2024. So với Luật Đất đai 2013, các điều kiện này đã được siết chặt hơn, thể hiện sự bảo vệ tốt hơn cho quyền lợi của người dân.
Cụ thể, 04 điều kiện cưỡng chế thu hồi đất bao gồm:
Điểm mới so với Luật 2013: Luật Đất đai 2024 đã bổ sung và làm rõ vai trò của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã trong quá trình vận động, thuyết phục. Điều này cho thấy sự tăng cường giám sát xã hội và đảm bảo quy trình dân chủ, khách quan hơn trước khi áp dụng biện pháp mạnh nhất.
Thủ tục cưỡng chế thu hồi đất là một quy trình gồm nhiều bước, được tiến hành tuần tự và công khai, minh bạch.
Chủ tịch UBND cấp huyện là người có thẩm quyền ban hành Quyết định cưỡng chế và quyết định thành lập Ban thực hiện cưỡng chế để tổ chức thi hành.
Ban thực hiện cưỡng chế có trách nhiệm gửi quyết định này đến cá nhân, tổ chức bị cưỡng chế và các bên có liên quan. Thông báo cưỡng chế thu hồi đất phải được gửi trước khi tiến hành để các bên có thời gian chuẩn bị.
Ngay cả khi đã có quyết định cưỡng chế, Ban thực hiện cưỡng chế vẫn phải tiến hành vận động, đối thoại với người bị cưỡng chế. Nếu người bị cưỡng chế đồng ý chấp hành, Ban sẽ lập biên bản và thực hiện thu hồi đất mà không cần tổ chức lực lượng cưỡng chế.
Nếu việc vận động ở Bước 3 không thành công, Ban sẽ tiến hành tổ chức cưỡng chế.
Trong trường hợp người bị cưỡng chế từ chối nhận lại tài sản hoặc vắng mặt, Ban thực hiện cưỡng chế phải lập biên bản, mô tả rõ tình trạng, số lượng, loại tài sản và tiến hành bảo quản theo quy định. Toàn bộ chi phí bảo quản tài sản sẽ do người có tài sản chi trả.
Pháp luật quy định các mốc thời gian rất chặt chẽ:
Toàn bộ kinh phí cưỡng chế thu hồi đất được đảm bảo từ ngân sách nhà nước. Tổ chức được giao nhiệm vụ thực hiện cưỡng chế sẽ lập dự toán chi tiết cho các hoạt động và trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.
Qua phân tích trên, có thể thấy cưỡng chế thu hồi đất là biện pháp cuối cùng trong quy trình thu hồi đất, được luật cưỡng chế đất đai quy định rất chặt chẽ về điều kiện, trình tự và thủ tục. Đây là một quy trình pháp lý phức tạp, có nhiều điểm người dân cần nắm vững để tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Nếu bạn hoặc gia đình đang đối mặt với một quyết định thu hồi đất và lo ngại về nguy cơ bị cưỡng chế, việc tìm đến sự hỗ trợ pháp lý từ sớm là vô cùng quan trọng. Với kinh nghiệm chuyên sâu về luật đất đai, tôi sẵn sàng lắng nghe vấn đề của bạn và cung cấp các giải pháp tư vấn, hỗ trợ thực hiện các thủ tục khiếu nại, khởi kiện để bảo vệ quyền lợi cho bạn một cách hiệu quả nhất. Đừng ngần ngại liên hệ với Luật sư Đinh Hương để được tư vấn kịp thời.
